English
Giáo dục hiện đại đang hướng tới việc trang bị cho học sinh năng lực toàn diện thông qua các phương pháp tích hợp. Trong đó, STEAM – mô hình kết hợp Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Nghệ thuật và Toán học – đang được áp dụng ngày càng nhiều trong các trường tiểu học tại Việt Nam. Một trong những môn học có tiềm năng lớn để tích hợp STEAM là mỹ thuật, nhờ vào tính linh hoạt, sáng tạo và khả năng kết nối tự nhiên với nhiều lĩnh vực khác.
Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, việc lựa chọn chủ đề học tập phù hợp đóng vai trò then chốt. Với những chủ đề gần gũi, thiết thực và dễ tiếp cận, giáo viên sẽ dễ dàng thiết kế bài học hấp dẫn, học sinh cũng sẽ tích cực tham gia và phát triển toàn diện hơn. Bài viết dưới đây sẽ gợi ý những chủ đề STEAM trong môn mỹ thuật có thể triển khai ngay trong điều kiện thực tế tại các trường tiểu học, đồng thời phân tích lý do vì sao những chủ đề này lại truyền cảm hứng và hiệu quả đến vậy.
Chủ đề 1: Bảo vệ hành tinh xanh – Tái chế cùng nghệ thuật
Đây là một chủ đề quen thuộc nhưng luôn mới mẻ và thu hút sự quan tâm của học sinh. Giáo viên có thể tổ chức hoạt động thu gom các vật liệu đã qua sử dụng như chai nhựa, bìa carton, giấy vụn, vỏ hộp… để học sinh sáng tạo sản phẩm mỹ thuật như khung ảnh, chậu cây mini, đồ chơi hoặc mô hình trang trí lớp học.
Chủ đề này tích hợp kiến thức khoa học môi trường (S – Science), kỹ năng tạo hình và bố cục (A – Art), kỹ thuật lắp ghép đơn giản (T – Technology, E – Engineering) và khả năng đo lường vật liệu, tính toán số lượng chi tiết (M – Math). Quan trọng hơn, nó nuôi dưỡng ý thức bảo vệ môi trường ngay từ bậc tiểu học – một giá trị giáo dục cốt lõi mà các trường đang hướng tới.
Chủ đề 2: Ngôi nhà mơ ước – Thiết kế không gian sống của em
Thông qua hoạt động vẽ sơ đồ hoặc dựng mô hình ngôi nhà lý tưởng, học sinh sẽ được rèn luyện tư duy không gian, khả năng quan sát, kỹ năng trình bày ý tưởng và phối hợp hình khối. Giáo viên có thể khuyến khích học sinh sáng tạo các yếu tố kiến trúc như sân vườn, cửa sổ, mái nhà bằng những vật liệu đơn giản như que kem, bìa cứng, giấy màu…
Chủ đề này cho phép học sinh vận dụng kiến thức về hình học, đo đạc (Math), tìm hiểu công năng sử dụng của từng không gian (Science), lắp ghép mô hình (Engineering) và đặc biệt là phối màu, thiết kế thẩm mỹ (Art). Qua đó, học sinh không chỉ học mỹ thuật mà còn phát triển khả năng giải quyết vấn đề trong thực tế – điều rất quan trọng trong giáo dục theo định hướng STEAM.
Chủ đề 3: Biển đảo quê em – Vẽ tranh kết hợp tìm hiểu khoa học
Với chủ đề này, học sinh được hướng dẫn vẽ tranh về biển đảo kết hợp tìm hiểu về tài nguyên thiên nhiên, sinh vật biển, các hiện tượng tự nhiên (như thủy triều, sóng, bão biển…) hoặc các công trình của con người trên biển (như hải đăng, giàn khoan, cầu cảng…).
Ngoài kỹ năng vẽ và cảm nhận màu sắc trong mỹ thuật, học sinh còn mở rộng kiến thức khoa học tự nhiên, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường biển và hiểu thêm về chủ quyền lãnh thổ. Đây là chủ đề có giá trị giáo dục cả về kiến thức và lòng yêu nước, rất phù hợp với chương trình tiểu học tích hợp STEAM theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh.
Chủ đề 4: Người bạn robot – Sáng tạo nhân vật từ vật liệu tái chế
Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc kết hợp giữa nghệ thuật và công nghệ là hết sức cần thiết. Với chủ đề này, học sinh có thể tự thiết kế và tạo ra một nhân vật robot tưởng tượng từ giấy, hộp sữa, nắp chai, vải vụn… Giáo viên có thể đặt thêm thử thách như: robot có thể giúp đỡ con người làm gì? Robot mang thông điệp gì cho xã hội?
Chủ đề này kích thích trí tưởng tượng, rèn luyện kỹ năng tạo hình, kỹ năng dựng mô hình (Engineering), hiểu cơ bản về máy móc và công nghệ (Technology), đồng thời phát triển năng lực thể hiện thông điệp bằng hình ảnh (Art). Đây là một hoạt động lý tưởng để triển khai trong các buổi ngoại khóa hoặc dự án học tập nhóm.
Chủ đề 5: Không gian xanh trong trường em – Thiết kế và cải tạo không gian học tập
Đây là một chủ đề mang tính cộng đồng, tạo điều kiện cho học sinh tham gia vào việc làm đẹp và cải thiện không gian trường học của chính mình. Học sinh có thể thiết kế lại bảng tin, góc cây xanh, trang trí lớp học bằng các sản phẩm mỹ thuật như tranh vẽ, bảng slogan, tranh tường mini hoặc mô hình nhỏ.
Hoạt động này giúp học sinh cảm thấy mình có vai trò với môi trường xung quanh, từ đó phát triển tinh thần trách nhiệm và lòng tự hào với ngôi trường. Đồng thời, qua quá trình lên ý tưởng, thiết kế, phối hợp cùng bạn bè, các em được rèn luyện tư duy thẩm mỹ, khả năng hợp tác, kỹ năng trình bày và giải quyết vấn đề – đúng với bản chất tích hợp của giáo dục STEAM.
Vì sao những chủ đề này phù hợp với giáo dục tiểu học?
Điểm chung của các chủ đề được gợi ý là gần gũi, dễ triển khai, không đòi hỏi trang thiết bị hiện đại hay vật liệu cầu kỳ. Đây là yếu tố rất quan trọng để đảm bảo tính khả thi khi áp dụng vào thực tế ở các trường tiểu học – nơi điều kiện cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế, đặc biệt ở vùng nông thôn, miền núi.
Ngoài ra, các chủ đề đều hướng tới việc học thông qua trải nghiệm, học sinh “học mà chơi – chơi mà học”, vừa vận dụng kiến thức nhiều môn học, vừa được phát huy năng lực cá nhân, sáng tạo và tự tin thể hiện bản thân. Giáo viên và nhà trường có thể dễ dàng điều chỉnh mức độ, thời lượng và cách thức tổ chức phù hợp với đặc điểm lớp học mà vẫn đảm bảo hiệu quả giáo dục.
Gợi ý cho nhà trường và giáo viên khi triển khai
Để triển khai hiệu quả các chủ đề STEAM trong môn mỹ thuật, nhà trường và giáo viên có thể lưu ý:
- Ưu tiên những chủ đề gắn với cuộc sống hằng ngày, gần gũi với học sinh.
- Tổ chức theo hình thức dự án nhỏ, bài học theo tuần hoặc tiết học tích hợp.
- Khuyến khích sử dụng vật liệu tái chế để tiết kiệm chi phí, bảo vệ môi trường.
- Lồng ghép nội dung đạo đức, kỹ năng sống và giá trị nhân văn.
- Tạo không gian trưng bày sản phẩm, khen ngợi và lan tỏa kết quả của học sinh.
Việc lựa chọn đúng chủ đề chính là chìa khóa giúp giáo dục STEAM trong môn mỹ thuật phát huy hiệu quả. Những chủ đề gần gũi, thiết thực sẽ giúp học sinh tiểu học dễ tiếp cận, hứng thú học tập, đồng thời phát triển năng lực tư duy, sáng tạo và trách nhiệm xã hội.
Với vai trò là người tổ chức và dẫn dắt, các thầy cô và nhà trường có thể chủ động đổi mới cách dạy, mạnh dạn thử nghiệm những hoạt động tích hợp đầy màu sắc. Khi đó, mỗi tiết học mỹ thuật sẽ không còn là giờ học phụ, mà trở thành không gian để học sinh thể hiện bản thân, sáng tạo không giới hạn và trưởng thành từng ngày.
>> Xem thêm: Làm sao để xây dựng chủ đề STEAM trong môn Mỹ thuật đúng định hướng, dễ triển khai?
